قنات قصبه - استان خراسان رضوی - گناباد
قنات قصبه گناباد، یکی از عجایب تمدن کهن بشری محسوب می شود. شیوه راز آلود حفر این قنات، بسیار در خور توجه است. حفاران این قنات توانسته اند یکی از مشقت بارترین تلاش های بشری عهد کهن را رقم بزنند. یکی از کسانی که سال های زیادی از عمر خود را صرف پژوهش در مورد قنات کرد، هانری گوبلوی فرانسوی بود. او در کتابی به نام «قنات فنی برای دستیابی به آب» در مواجهه باقنات قصبه، زبان به تمجید می گشاید و از آن به عنوان مهندسی سازترین قنات جهان یاد می کند.
اثر جهانی قنات قصبه گناباد:
قنات قصبه گناباد از حیرت انگیزترین پدیده هاي ساخته دست بشر و نمادي از هم نوايي بشر با طبيعت است . اين قنات به طول 33 کیلومتر ، از دو رشته اصلی به نام هاي قصبه و دولاب تشکیل شده است كه مجموعا ۴۷۲میله چاه دارد. حفر کانالی بدین عظمت با ژرفناي بیش از 300 و حجم افزون بر 73 میلیون متر مکعب برداشت خاک در عمق 300 متري با کم ترین خطا در مسیر یا شیب بندي از عصر هخامنشيان، مؤید نبوغ ایرانی و شاهکاری بی نظیر در سراسر جهان است. این قنات شگفت انگیز که تاریخ آن حداقل به 2250 سال پیش باز می گردد، یکی از پر آب ترین قناتهاي ایران است که با توجه به این ویژگی ها در پرونده قنات های یازده گانه ایران در تاریخ 25 تیرماه 1395 (15 July 2016) در چهلمین اجلاس کمیته میراث جهانی در شهر استانبول ترکیه به عنوان 20 امین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. ناصر خسرو قبادیانی در سفرنامه اش به توصیف این قنات پرداخته و حفر آن را به کیسخرو نسبت داده است.
ثبت جهانی قنات قصبه گناباد:
اثر تاریخی و ملی قنات قصبه گناباد به همراه ۱۰ قنات دیگر در تاریخ ۲۵ تیر ماه ۱۳۹۵ در چهلمین اجلاس کمیته میراث جهانی در شهر استانبول ترکیه به عنوان ۲۰ امین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این قنات به عنوان عمیقترین قنات ایران و جهان با قدمت حدود ۲۵۰۰ سال اولین اثر استان خراسان رضوی در فهرست میراث جهانی یونسکو می باشد.
مادر چاه:
آخرین و عمیق ترین چاه در هر رشته قنات را مادر چاه می گویند که در پایان رشته و آخرین قسمت تره کار احداث می شود. نخستین چاهی که در یک قنات حفر می شود گمانه نام دارد و برای آگاهی مقنی از میزان آب دهی قنات و ظرفیت سفره آب زیر زمینی به کار می رود. عمق گمانه در نقاط مختلف نسبت به عمق سفره آب زیرزمینی متفاوت است که یکی از ویژگی های خاص قنات قصبه گناباد، عمق مادر چاه و همچنین حفر به روش کویل زنی (سرکولی) می باشد.